|
|  |
| | meer achtergrond... | Kasper - 27.09.2004 23:05
Uit: Ravage #8 van 11 juni 2004
Patentering bedreiging voor digitale vrijheden
De World Intellectual Property Organization en grote multinationals lobbyen al jaren voor een basis voor softwarepatenten binnen het rechtssysteem van de Europese Unie. Invoering betekent zo'n beetje de nekslag voor niet-commerciele initiatieven, kleinere bedrijven en vrije software.
Het Europees Parlement heeft onder zware druk door zowel aanhangers van vrije software als vertegenwoordigers van het kleine en middelgrote bedrijfsleven in september vorig jaar een duidelijk signaal afgegeven tegen de onvoorwaardelijke invoering van softwarepatenten.
Het parlement stemde tegen plannen van de Europese Commissie (het dagelijks bestuur van de Europese Unie) om softwarepatenten toe te staan. De vakministers uit de 25 Europese lidstaten (de zogeheten raad van ministers) die ook bij de besluitvorming zijn betrokken, hebben op 18 mei jl. een voorstel aangenomen waardoor softwarepatenten toch zijn toegestaan.
Het voorstel komt nu weer terug op het bordje van het Europees Parlement voor de zogeheten 'tweede lezing'. Daarbij buigt het parlement zich opnieuw over de voorstellen. Het zal aan de recente verkiezingen en de nieuwe samensteling van het parlement liggen of de patentering wordt ingevoerd.
Patenten
Een patent (ook wel octrooi) is een door de overheid verstrekt monopolie voor het gebruik van een bepaalde techniek. De oorspronkelijke doelstelling voor het invoeren van patenten is het stimuleren van uitvinders om hun kennis vrij te geven, zodat deze na een bepaalde periode, meestal twintig jaar, door de gehele samenleving gebruikt kan worden.
De uitvinder kan zo een tijdlang zijn uitvindingen vergelden. De redenering van de voorstanders van patenten is dan ook dat "bescherming" van innovatieve ideeen leidt tot een toename van de technische innovativiteit. Immers, uitvindingen lonen zo de moeite.
Patenten worden al eeuwenlang toegepast op technische, fysieke uitvindingen. Het idee om patenten toe te passen op niet tastbare zaken als computersoftware is echter iets van de laatste jaren. Voorheen moest een patent een vinding zijn die leidde tot een technische verbetering. Ideeen die leidden tot een verbetering van algoritmische aard waren uitgesloten.
Ondanks dat de Europese Patent Conventie (1973) de patenteerbaarheid van computerprogramma's duidelijk uitsluit, heeft de Europese Patent Organisatie sinds de jaren tachtig al meer dan 30.000 patenten toegekend door de conventie op haar eigen wijze te interpreteren. Nog geen 25 procent van deze patenten is in handen van Europese instellingen of bedrijven.
Claims
Een softwarepatent kan meerdere claims bevatten. Deze claims kunnen arbitrair worden ingedeeld in de volgende categorieen: patenten op producten of processen die mogelijk software omvatten bij een implementatie; patenten op producten of processen die software nodig hebben bij een implementatie (samen met een vorm van hardware); patenten die slechts broncode of algoritmen omvatten.
Vooral deze laatste claims zijn problematisch. Een bruikbaar programma bestaat al snel uit meer dan duizend ideeen. Indien er een patent rust op een van deze ideeen dient degene die de software wil uitbrengen toestemming te krijgen voor het "gebruik" van dit idee.
Een voorbeeld, een samenvatting van patent EP0933892 toegekend aan Greenwich Tech en gepubliceerd op 8 april 1999:
"To provide a user with the capability of accessing audio/video material, and to remotely select, store and play back the material at any time, there is provided a distribution method responsive to requests identifying information to be sent from a transmission system to remote locations, the method comprising the steps of: storing audio and video information in a compressed data form; requesting transmission, by a user, of at least a part of the stored compressed data to a remote location selected by the user; sending at least a portion of the stored compressed information to the remote location; receiving the sent information at the remote location; buffering the received information at the remote location; and playing back the buffered information in real time at a time requested by the user."
Hier wordt algemeen omschreven wat het downloaden van audio of video inhoudt. Greenwich Tech kan, zodra er een stevige basis is voor softwarepatenten, geld gaan vragen aan alle websites waar audio of video te downloaden of te bekijken is.
Betaling
Een patentaanvraag kost zo'n 30.000 euro. Zodra het patent daadwerkelijk is geaccepteerd, moet de patenthouder weten waar en door wie de gepatenteerde methode wordt toegepast. Vervolgens moet de auteur van deze software benaderd worden en bereid zijn om te betalen voor het gebruik van het idee.
Dit is meestal een zaak voor advocaten. Verder hebben grote multinationals al een heel pak patenten ter beschikking om eventuele verzoeken tot betaling voor het gebruik van een patent af te wenden. Aangezien elk redelijk groot programma een heleboel ideeen omvat, is het onwaarschijnlijk dat een individu of een klein softwarebedrijf met een patent geld kan ontvangen van een multinational.
Omgekeerd is het voor een miljardenbedrijf geen probleem om een klein bedrijf, of een persoon die in zijn vrije tijd aan software werkt, een faillissement te bezorgen. Onderlinge patentclaims kunnen deze bedrijven afschermen door een aanzienlijke portefeuille patenten op te bouwen. Onder andere IBM, Microsoft en Nokia hebben zo flink aan de weg getimmerd.
Verder zijn natuurlijk ook nog advocaten en het Europese patentbureau zelf sterk gebaat bij softwarepatenten. Het enige nadeel voor grote multinationals is dat ook bedrijven die zelf geen software uitbrengen een patent kunnen opkopen. Maar dit weegt voor de meeste groten ruimschoots op tegen de middelen die geboden worden om kleinschaligere concurrentie en vrije software de kop in te drukken.
Gevolgen
De gevolgen zijn nu al merkbaar. Amazon heeft een patent op "one click and buy" en weigert het andere internetboekhandels toestemming dit in hun webwinkel te integreren. De twee meest gebruikte bestandsformaten voor gecomprimeerde digitale beelden zijn GIF en JPEG. De patenten die op het GIF formaat rusten hebben de verspreiding van vrije software voor het bewerken van GIF bestanden tegen gehouden.
Recentelijk was er ophef toen bleek dat Forgent Networks een patent bezit op een techniek die wordt toegepast in het JPEG formaat. Het bedrijf beweert dat het al 90 miljoen dollar heeft ontvangen van 30 bedrijven en heeft rechtszaken aangespannen tegen 31 andere bedrijven.
Softwarepatenten maakt het ontwikkelen van nieuwe software tot een riskante aangelegenheid. Het schrijven van een klein programmaatje is het bedenken van oplossingen voor problemen. Indien er op elk van die oplossingen een patent kan rusten begint het werk van een programmeur al gauw op die van een rechtsgeleerde te lijken.
Meer dan driekwart van de Europese informatietechnologen werkt voor kleine tot middelgrote ondernemingen met minder dan 500 werknemers. Deze bedrijven worden genoodzaakt een aanzienlijk deel van hun capaciteit te wijden aan het controleren op de aanwezigheid van gepatenteerde ideeen in de door hen ontwikkelde software.
Vrije software
Vrije software verschaft gebruikers vier basisvrijheden: gebruik door iedereen en voor elk doel; de software mag worden bestudeerd en aangepast; toegang tot de broncode; verdere verspreiding, zowel gewijzigd als ongewijzigd, zowel gratis als tegen vergoeding. Soms noemt men vrije software "open source", waardoor de nadruk op vrijheid wegvalt.
Open source is een ontwikkelmethode voor software, vrije software een sociale beweging. Evenzo is het beter te spreken over GNU/Linux om de essentiele inspanningen van het GNU project niet te verloochenen en zodat het duidelijk over vrijheid gaat, niet over praktische bijkomstigheden.
In het geval van commerciele gesloten software kan er in principe nog worden gereserveerd voor eventuele patentproblemen - helaas niet door het nemen van een softwarepatentverzekering: tot nu toe is er nog geen verzekeraar bereid gebleken clienten te verzekeren tegen deze risico's.
In het geval van vrije software wordt dit al moeilijker, aangezien patenthouders broncode kunnen inzien om te weten of "hun" idee is toegepast. In het geval van gratis vrije software ligt dit nog moeilijker, aangezien er bijna geen geld binnenkomt om patent-royalities of advocaten te kunnen betalen.
Op termijn zal vrije software, dat juist nu aan een opmars bezig is, waarschijnlijk harde klappen moeten opvangen. Daarnaast zullen ook non-profit initiatieven als vrij toegankelijke draadloze netwerken, alternatieve nieuwsmedia en vrije informatiebronnen eronder lijden.
Softwarepatenten worden uitgegeven voor een tijdsduur van twintig jaar. Daarnaast wordt software beschermd door het auteursrecht en door eventuele (vrijheidsverruimende of -beperkende) licenties.
Monopolies
Voor een duidelijke kijk op de problematiek van de 21e eeuw dient het gebruik van de term "intellectueel eigendom" zoveel mogelijk te worden vermeden. De term is bedacht om mensen op het verkeerde been te brengen en wordt alleen gebruikt door bedriegers en bedrogenen.
Ten eerste gaat het over informatie, niet over materiele goederen. Informatie kopieeren kost geen drol. De vergelijking tussen een kopietje van een cd en het stelen van een fiets is onzinnig. Instanties als BREIN gebruiken de vergelijking met diefstal om aan te zetten tot anti-sociaal gedrag. De verspreiding van menselijke cultuur is een van de rechten van de mens. Alleen totalitaire staten bestraffen dit met boetes of zelfs gevangenisstraf.
Ten tweede wordt de term "intellectueel eigendom" gebruikt voor totaal verschillende zaken. Auteursrecht (of copyright) is iets heel anders dan het merkenrecht of het octrooirecht. Het gaat over zeer uiteenlopende begrippen en wetten. Als men dan toch wenst deze begrippen onder een noemer te vangen, is het beter te spreken over "intellectuele monopolierechten".
Tegenstemmers
Een vrij internet, de vrije uitwisseling van informatie en de vrije creatie van software zijn essentieel voor een evolutie van de huidige maatschappij. Softwarepatenten (en ook de recentelijke EUCD wetgeving) vormen een obstakel op deze weg naar vrijheid. De kans bestaat dat de enige sociale beweging m‚t een kapitalistisch product dit product kwijt gaat raken.
Minister Brinkhorst (Economische Zaken, D66) had eerst de Tweede Kamer verweten weinig verstand van de EU te hebben en vervolgens diezelfde Kamer verkeerd ingelicht over de situatie omtrent softwarepatenten. Alle Nederlandse Europarlementariers, met uitzondering die van de VVD, hadden namelijk ingestemd met de beperking van patenteerbaarheid.
Desalniettemin heeft Brinkhorst in de Europese Raad pro-softwarepatenten gestemd. In de komende dagen zal er worden vergaderd waarbij Brinkhorst zijn stem misschien moet omzetten in een tegenstem - hetgeen ook zal moeten gebeuren in twee andere Eurolanden om het pro-softwarepatentbesluit van de Europese Raad ongedaan te maken.
Webstakingen
Er is inmiddels een zware lobby op gang gekomen van de voorstanders van softwarepatenten. Met name grote bedrijven dringen aan op de mogelijkheid om een octrooi aan te vragen op software. In tegenstelling tot de voorstanders, zijn de tegenstanders niet zo goed georganiseerd. Ze gaan veelal individueel (protestmails) en niet altijd even diplomatiek te werk, zo luidt de kritiek in kringen van Europarlementariers.
Toch wordt er ook in georganiseerd verband geprotesteerd. De Foundation for a Free Information Infrastructure is sinds 2000 de spil in de strijd tegen softwarepatenten. Deze wordt met menskracht en kennis ondersteund door groepen als het Nederlandse Vrijschrift.org en de Belgische Association Electronique Libre, Free Software Foundation Europe en EuroLinux.
Regelmatig worden er demonstraties gehouden in steden als Brussel, Straatsburg en Den Haag. Verder is er sprake van webstakingen, waarbij welkomstpagina's zijn vervangen door informatie over softwarepatenten, om zo een voorproefje te geven wat er kan gebeuren als er een patent rust op een cruciale techniek voor het functioneren van internet.
Kasper Souren
Bronnen:
 http://softwarepatenten.be
http://swpat.ffii.org
http://en.wikipedia.org/wiki/Software_patent
http://nl.wikipedia.org/wiki/Octrooi_op_software
 Website: http://www.antenna.nl/ravage
| | Een iets kortere uitleg... | LegalView - 28.09.2004 22:58
Een iets kortere uitleg over het verschil tussen de momenteel reeds bestaande auteursrechtelijke bescherming van software en de voorgestelde octrooirechtelijke bescherming daarvan vind je via onderstaande link.
Website: http://www.wieringa-advocaten.nl/blog/nlblawg.php?cid=99#99
| | Aktie Agenda | M02 - 29.09.2004 12:06
Dit soort protesten ook graag aankondigen op de Aktie Agenda!
Website: http://www.AktieAgenda.nl
| | Foto | alvaro - 29.09.2004 17:58
Tegenover Hotel Krasnapolsky. Links met baard Richard Stallman.
| | Open source-man Hans Bakker verongelukt | LinkMichel - 01.10.2004 22:53
"
Met open source-club Vrijschrift.nl zou Bakker gisteren op de Dam hebben gedemonstreerd tegen softwarepatenten. Dat had moeten gebeuren tijdens een conferentie van ministers van Economische Zaken in het nabij gelegen Krasnapolski-hotel.
Op de site van Vrijschrift is nog te lezen dat Bakker zou meedoen aan de demonstratie 'afhankelijk van werkdruk'. Hij was met twee andere Nederlanders op de terugweg van Parijs, waarheen ze de bekende open source pleitbezorger Richard Stallman hadden gebracht. Die was overigens ook aangekondigd voor de demonstratie in Amsterdam, maar ging naar Parijs.
"
Website: http://www.planet.nl/planet/show/id=118880/contentid=512440
| |
| supplements | |
