|
|  |
Rijksrecherche Objectief?
C. Oosterbeek - 28.10.2003 20:38
WIE CONTROLEERT DE RIJKSRECHERCHE?
De rijksrecherche komt in actie zodra het handelen van de overheid in het geding is. Maar het opsporingsapparaat is door diezelfde overheid in het leven geroepen. Wat heeft dit gevolgen voor haar onafhankelijkheid en de betrouwbaarheid van het onderzoek?
Gebed tijdens herdenkingstocht voor Driss Arbib
Agent niet vervolgd voor doodschieten Marokkaan
De politieagent die op 6 augustus de 33-jarige Driss Arbib doodschoot op het Mercatorplein, wordt niet vervolgd. Het ging hier om een ,,specifiek noodweerschot'', zei hoofdofficier L. de Wit van het Openbaar Ministerie dinsdagmiddag in Amsterdam.
De familie gaat tegen deze beslissing in beroep, liet haar advocaat M. Kaouass weten. De Marokkaan Arbib werd doodgeschoten in een eethuis op het Mercatorplein in Amsterdam-West. Arbib zou de agent met een mes hebben bedreigd. Zijn dood leidde tot grote commotie binnen de Marokkaanse gemeenschap
Volgens De Wit heeft het onderzoek naar de toedracht door de rijksrecherche duidelijk gemaakt dat de agent geen tijd had om zich met een ander geweldsmiddel te verdedigen. De agent riep Arbib nog toe dat hij het mes moest laten vallen. Toen de man dat niet deed, loste de agent het dodelijke schot.
De vraag is in hoeverre de rijksrecherche een objectief oordeel kan vellen, aangezien het een onderzoeksorganisatie is nauw verbonden aan het politieapparaat. Er is weinig bekend over het functioneren van de rijksrecherche. Ter informatie volgt hier een recent verschenen publicatie, afkomstig uit Ravage.
Uit: Ravage #11 van 29 augustus 2003
WIE CONTROLEERT DE RIJKSRECHERCHE?
De rijksrecherche komt in actie zodra het handelen van de overheid in het geding is.
Maar het opsporingsapparaat is door diezelfde overheid in het leven geroepen. Wat
heeft dit gevolgen voor haar onafhankelijkheid en de betrouwbaarheid van het
onderzoek?
Op 6 augustus werd de 33-jarige Driss Arbib in een eethuis aan het Mercatorplein in
Amsterdam neergeschoten door een politieman. De dodelijke kogel drong zich dwars
door het lichaam van het slachtoffer om vervolgens de ruit van het eethuis te
doorboren. Het had weinig gescheeld of een terrasganger zou als tweede slachtoffer
zijn gevallen.
Volgens het verhaal van de politie bedreigde Driss de agent met een keukenmes.
Deze zou pas na sommatie geschoten hebben. Getuigen spreken dit tegen. Dris had
weliswaar een mes in z'n handen maar hij zou daarmee geen moment de politie
hebben bedreigd. Getuigen beweren dat de agent schoot om te doden. Volgens de
instructies gebruikt een agent in een dergelijke situatie pepperspray.
Onafhankelijk
Een inderhaast opgericht comite organisator van de demonstratie tegen 'zinloos
politiegeweld en discriminatie', eist nu de instelling van een onafhankelijke
onderzoekscommissie die de moord op Dris en de achterliggende omstandigheden
daarvan onderzoekt. Men trekt de onafhankelijkheid van de rijksrecherche, de
officiele instantie die het schietincident onderzoekt, openlijk in twijfel.
Een woordvoerder van de rijksrecherche vindt de eis ronduit belachelijk. ,,Als er iets
onafhankelijk opereert, is het de rijksrecherche.'' Ook Jaap Timmer, onderzoeker bij
het Centrum voor Politiewetenschappen aan de VU, is ervan overtuigd dat de
rijksrecherche objectiviteit nastreeft. ,,Elders in Europa worden schietincidenten
binnen het politiekorps onderzocht. Tel je zegeningen!''
Toch kan ook Timmer zich wel voorstellen dat er burgers zijn die gerede twijfels
hebben. Hij beschouwt het als een taak van het openbaar ministerie om duidelijk uit
te leggen hoe de rijksrecherche functioneert. ,,De rechercheurs zijn
opsporingsambtenaren die weliswaar ervaring hebben opgedaan binnen het politie-
apparaat, maar onder een nieuwe leiding opereren. Dat moet voldoende waarborg
zijn voor onafhankelijkheid en objectiviteit.''
Advocaat Gerard Hamer, die zo'n twintig zaken heeft behandeld waarbij de
rijksrecherche in geding was, denkt dat de gemiddelde rijksrechercheur op zich wel
van goede wil is. Hij twijfelt daarentegen aan de juistheid en objectiviteit van het totale
onderzoek. Als voorbeeld noemt hij de bijzondere positie die de hoofdofficier van
justitie inneemt.
Afhankelijk van het district waarbinnen het schietincident plaats gevonden heeft krijgt
de hoofdofficier van justitie uit zo'n district de leiding in handen van het onderzoek.
Hamer: ,,Zo'n man is in het dagelijks leven afhankelijk van dezelfde politie die door de
rijksrecherche wordt onderzocht. Dat is toch gek.''
Schietincidenten
De rijksrecherche valt onder het gezag van het college van procureurs-generaal, het
hoogste orgaan binnen het openbaar ministerie. De organisatie bestaat uit circa
tachtig medewerkers, werkzaam binnen vier regio's. De onderzoeksorganisatie wordt
ingeschakeld als het handelen van de overheid in het geding is.
Alle onderzoeken resulteren in een proces-verbaal of rapport. Het
onderzoeksresultaat wordt ter beschikking gesteld van de betreffende hoofdofficier
van justitie of het college van procureurs-generaal. De hoofdofficier van justitie
beslist, al dan niet na overleg met het college, op grond van de onderzoeksresultaten
of de betrokken ambtenaar strafrechtelijk wordt vervolgd.
In de periode 1978-2002 werden er 69 burgers gedood door een politiekogel,
waarvan 11 door een 'ongewild' schot. Daarnaast raakten 328 personen gewond
door een politiekogel, waarvan 33 door een ongewild schot. Gemiddeld overlijden er
drie burgers per jaar als gevolg van een politiekogel, zo concluderen onderzoekers
van de Vrije Universiteit (VU) in het jaarrapport van de rijksrecherche.
Van 1978 tot en met 1995 werden er in totaal zeven politieambtenaren voor
schietincidenten door de rechter gestraft. In vier gevallen veroordeelde de rechter de
politieambtenaar tot een (voorwaardelijke) boete en in drie gevallen tot een
(voorwaardelijke) gevangenisstraf. De hoogste straf die werd opgelegd, was twee
maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf. (1)
Openbaarmaking
De onderzoeksrapporten van de rijksrecherche blijven geheim. Slechts de raadsman
kan namens de nabestaanden van het slachtoffer inzage krijgen. Bij wijze van
uitzondering kreeg Jaap Timmer voor de samenstelling van het rapport 'Onder Schot'
inzage in zo'n 400 dossiers met betrekking tot schietincidenten.
Het openbaar ministerie is niet verplicht te vervolgen. Men maakt vooraf de
inschatting of een strafrechter een verdachte schuldig zal bevinden en een straf
oplegt. ,,In veel gevallen ziet de hoofdofficier van justitie af van vervolging. De agent
zou al genoeg te lijden hebben gehad na het schietincident of er blijkt binnen het
korps al een disciplinair onderzoek naar de man te zijn gestart.''
Maar er zijn ook incidenten bekend waarbij het OM ondanks de geringe kans op
veroordeling overgaat tot vervolging. Enkel om het publiek duidelijkheid te
verschaffen. ,,Denk hierbij aan zaken die als zodanig in de publiciteit zijn gekomen
dat ze maatschappelijke commotie hebben veroorzaakt. Zoals de zaak Bouelij in Den
Bosch (2000) en het schietincident in Rotterdam tijdens een huldiging van Feijenoord
(1999).''
Drie jaar geleden pleitte Boris Dittrich (D66) voor meer openheid van de
rijksrecherche. De dienst moest de conclusies van in beginsel al haar onderzoeken
openbaar maken. Juist omdat de speciale politiedienst het functioneren van publieke
functionarissen (bestuurders, politie en andere ambtenaren) tegen het licht houdt,
heeft iedere burger het recht te weten of er sprake is van enige misdraging, vindt
Kamerlid Dittrich.
Timmer ziet niets in het voorstel. ,,Neem een schietincident. Dat is in beginsel een
onderzoek van het OM en moet als zodanig behandeld worden. Zodra je voor
openbaarheid bent moet je ook lle strafdossiers, dus bijvoorbeeld ook winkeldiefstal,
openbaar maken en accepteren dat verdachten met naam en toenaam in de media
komen. Daarmee krijg je Amerikaanse toestanden.''
De onderzoeker constateert een stijgende lijn in de kwaliteit van het onderzoek door
de rijksrecherche. ,,De dossiers worden met het jaar dikker'', zegt hij. ,,Ze nemen
steeds meer facetten mee in het onderzoek en verdiepen zich in toenemende mate in
specialismen. De dossiers worden steeds vollediger, systematischer en
inzichtelijker.''
Interviewbureau
De bevindingen van Timmer staan haaks op die van de commissie Staal, die drie jaar
geleden op verzoek van minister Korthals het functioneren van de rijksrecherche
onderzocht. Volgens deze commissie ontberen rijksrechercheurs deskundigheid en
doortastendheid, hun verhoren 'missen diepgang' en hun onderzoeken duren
'onacceptabel lang'.
Uit het advies van de commissie Staal blijkt dat amateurisme en stuurloosheid troef
zijn: 'De rijksrecherche wordt veeleer aangemerkt als interviewbureau dan als een
kritisch doorvragende opsporingsinstantie'. Minister Korthals stelde de commissie
Staal destijds in omdat de rijksrecherche in toenemende mate onder vuur kwam te
liggen, onder meer in de Tweede Kamer.
Gerard Hamer kan zich volledig vinden in deze kritiek. Als advocaat behartigde hij
onder meer de belangen van de nabestaanden van de 18-jarige Moravia Ramsahai,
die in de zomer van 1998 in de Bijlmer werd doodgeschoten. Twee politiemannen
hadden hem achtervolgd nadat hij op het Kwakoefestival in het Bijlmerpark een
scooter had gestolen.
Tussen de flats had Moravia volgens de agenten een vuurwapen op hen gericht,
waarna ‚‚n van hen hem in de hals schoot. De familie was er allerminst van overtuigd
dat de agent uit noodweer handelde en dat hij uit paniek zo hoog schoot. Na
onderzoek door de rijksrecherche besloot de hoofdofficier niet over te gaan tot
vervolging van de schutter. Inmiddels probeert Hamer de zaak aanhangig te maken
bij het Europese Hof.
Hamer uit scherpe kritiek op de wijze waarop het onderzoek plaatsvindt. ,,Het
sporenonderzoek na het schietincident is meestal in handen van de technische
recherche van het korps waartoe de agent behoort die heeft geschoten. Dat werkt
vriendjespolitiek in de hand. De onderzoeken duren ook veel te lang terwijl de agent
die het schot heeft gelost in de watten wordt gelegd.''
Getuige
Medio 2000 heeft het college van procureurs-generaal de rijksrecherche en het
openbaar ministerie de opdracht gegeven om agenten in dergelijke onderzoeken in
beginsel te verhoren als getuige en niet als verdachte. Het college gaat er namelijk
vanuit dat een agent in beginsel gewoon zijn werk doet als hij geweld gebruikt en niet
de opzet heeft om in strijd met de wet iemand te mishandelen of erger.
,,De agent van het schot verneemt ruim van tevoren wanneer het verhoor plaatsvindt
en wordt daarbij steevast vergezeld door een advocaat'', aldus Hamer. ,,Terwijl jij als
burger als verdachte wordt beschouwd, ook als je getuige bent geweest van een
schietincident. Dat doen ze bewust, want daarmee stijgt de kans dat je iets loslaat in
het belang van het onderzoek.''
Zodra de insteek van het onderzoek door de rijksrecherche puur strafrechtelijk is,
spelen persoonlijke omstandigheden van de agent nauwelijks een rol, weet Hamer.
,,Een agent die schiet zal zich al snel beroepen op 'noodweer'. Terwijl de man
misschien wel overhoop ligt met zijn echtgenote en veel te lang heeft gewerkt? In
zo'n geval had hij nooit de straat om mogen gaan met een pistool. Dergelijke
wezenlijke zaken komen we dus niet te weten.''
Dat de familie van het slachtoffer niet bij het onderzoek van de rijksrecherche wordt
betrokken en van het verloop op de hoogte wordt gehouden, vindt Gerard Hamer
eveneens vreemd. ,,Men mag niet meedenken. Hierdoor blijft het een gesloten intern
onderzoek.'' De familie van het slachtoffer zou sowieso standaard een door de
overheid betaalde advocaat aangeboden moeten krijgen, vindt Hamer.
Hamer pleit ook voor de instelling van hooguit twee vaste hoofdofficieren van justitie
die zich enkel met het werk van de rijksrecherche bezighouden. Verder zou elk
schietincident uitgebreid gereconstrueerd moeten worden. ,,Twijfel standaard aan de
verklaringen van de betrokken agenten, hou ze gescheiden van elkaar, verhoor ze
onmiddellijk na het incident.''
Alex van Veen
1. 'Onder Schot' - Vuurwapengebruik van de politie (1978-1995), samengesteld door
Jaap Timmer, Jan Naey‚ en Magrete van der Steeg. Verbonden aan het van Centrum
voor Politiewetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam. Een samenvatting
tref je aan op: www.politiewetenschappen.nl
Bron: Actieblad Ravage
 Website: http://www.antenna.nl/ravage
|
| aanvullingen | | | Moordenaar verdient het nadeel van de twijfel | link - 29.10.2003 01:08
Moordenaar van Driss verdient het nadeel van de twijfel
Op 6 augustus 2003 schoot een brigadier van de Amsterdamse politie Driss Arbib dood. Na een opstootje in een Surinaams eethuis aan het Amsterdamse Mercatorplein was Arbib een mes gaan halen. Toen hij terugkwam was er politie gearriveerd. Kort daarop werd Driss neergeschoten. Volgens de politie zou hij de agent die hem neerknalde, bedreigd hebben. Anderen beweren van niet. Lees verder, klik link  http://www.gebladerte.nl/10954f60.htm
Website: http://www.gebladerte.nl
| | goedpraten criminaliteit | Bob - 29.10.2003 13:04
Ik heb wat van die gebladerte artikelen gelezen en concludeer dat ook deze persoon niet zonder vooroordelen is. De berichtgeving is eenzijdig, alleen de andere kant op. Ik vind het bijvoorbeeld niet acceptabel om doodslag goed te praten met argumenten als 'hij was toch een nationalist'.
| |
| aanvullingen | |
