|
|  |
observatiemissie in Turks Koerdistan 16-31 03
marc, bart en pieter - 19.03.2004 20:18
Een kleine observatiemissie is tussen 16 en 31 maart in Istanbul en Turks Koerdistan. We proberen een antwoord te zoeken op de vraag of Turkije klaar is voor toetreding. Volg onze verslagen dagelijks.
dag 1 Het Koerdische vraagstuk vanuit links Turkse ogen
Extract uit het interview met mevr. Ayse Bertay van de organisatie Baris Girisimi (Vredesinitiatief Turkije) over de Koerdische problematiek.
11u30 17 maart 2004, Istanbul
U bent de coördinator van het Vredesinitiatief Turkije. Waarmee houdt deze organisatie zich bezig?
“Het Vredesinitiatief verzamelt mensen uit de mediawereld, uit de academische wereld, kunstenaars, en dergelijke meer. We focussen enerzijds op het aantrekken van de dialoog tussen de verschillende gemeenschappen, zoals tussen de Koerden en de Turken. En anderzijds is het Vredesinitiatief nu sterk bezig met het bRussells-tribunaal (Brussel, 15-17 april).”
“We moeten de dialoog tussen Koerden en Turken op gang krijgen. Dit is heel belangrijk. Ze moet elkaars noden en eisen verstaan. Zo moeten we de weg naar een oplossing vinden en uit de impasse geraken. Zolang de impasse blijft bestaan, is er het gevaar dat er opnieuw geweld uitbreekt.”
Wat is volgens u de noodzaak van een dialoog?
“Wat de Turkse zijde niet begrijpt, is de mate waarin de Koerden vernederd zijn door het staatsapparaat én door de gewone burgers. De Koerden moeten van hun kant begrijpen dat ook vele Turkse moeders een zoon hebben verloren. Want het ergste gevolg van de burgeroorlog is de polarisatie tussen de Koerdische en de Turkse mensen. Ik keur elk nationalisme af.”
“Voor mij werd het Koerdisch nationalisme een probleem toen de Koerden, omwille van dit nationalisme, niet met één stem de oorlog in Irak veroordeelden. Voor de Koerden was het blijkbaar minder vanzelfsprekend om het Amerikaanse ingrijpen af te keuren en Bush net als Saddam voor het tribunaal te brengen. Ook voor DEHAP (de pro-Koerdische Democratische Volkspartij) was dit een zeer moeilijke situatie. Ze zaten wel in de ‘Coördinatie Neen aan de Oorlog in Irak’, maar niet van ganser harte. Ze slaagden er immers niet in om tot een officiële veroordeling te komen. Een ander voorbeeld? Op de Cordoba-meeting van de Russel-foundation vorig jaar, voor de oorlog in Irak, waren de meningen opnieuw verdeeld over de oorlog. De Koerdische afgevaardigden uit Europa wilden een verklaring opnemen in de eindconclusies over de vorming van een federaal Irak, terwijl alle andere organisaties een verklaring wilden opnemen die een oorlog in Irak veroordeelde. Ik stond perplex.”
“Het is natuurlijk verstaanbaar dat zij een Koerdische staat willen. Maar, met bijvoorbeeld de recente conflicten tussen Arabieren en Koerden in Syrië (maart ’04) in het achterhoofd, is het de vraag of zo’n staat wel de ideale oplossing is.”
Denk je dat de onlusten in Syrië kunnen overwaaien naar Turkije?
“Neen, ik denk het niet. Of liever, ik mag er niet aan denken. De idee is te verschrikkelijk.”
Morgen vertelt Ayse Bertay meer over de Navo-top in Istanbul die gepland is voor juni. Dit zullen we aanvullen met de mening van een coördinatrice van de geplande betogingen.
TAYAD en TKP heel kritisch tegenover Europese Unie
Een gesprek met vertegenwoordigers van Tayad (organisatie van de moeders van de hongerstakers) leerde ons iets meer over het gevecht dat deze organisatie voert tegen de introductie van de F-type gevangenissen. De eerste hongerstaking begon op 20 oktober 2000 en sedertdien zijn er al 107 hongerstakers om het leven gekomen. De F-type gevangenissen werden ingevoerd om de oude gevangenissen met grote gemeenschappelijke zalen te vervangen. Tijdens de invallen in verschillende gevangenissen, om de hongerstakingen te breken en de F-type gevangenissen in gebruik te nemen, vielen in november 2000 tientallen doden. Op 20 oktober 2003 begon er opnieuw een hongerstaking en op 4 maart 2004 viel het laatste slachtoffer: Günay Ögrener stak zichzelf in brand omdat ze gedwongen werd opnieuw te eten.
Tayad verwijt vooral de Europese Unie het invoeren van dit type gevangenissen alsook stilzwijgende medeplichtigheid aan de doden.
Ook de TKP (Turkse Communistische Partij) had weinig vleiende woorden over voor de EU. Haar standpunt was duidelijk: een Turkse toetreding is ongewenst omdat Turkije er alleen maar slechter van zal worden op economisch en politiek vlak. De EU wordt gezien als een kapitalistische en imperialistische mogol die de arbeidersklasse geen inspraak geeft in het Europese beleid.
Morgen zijn er gesprekken gepland met mensen van de Dögus Universiteit en Amnesty International. Hopelijk valt er daar wat positiever nieuws te halen…
dag 2. ‘Bush, kom niet naar Istanbul, kom naar het bRUSSELLs tribunaal!’
TURKS LINKS VRAAGT KOMST VAN EUROPESE DELEGATIES NAAR HET PROTEST TEGEN NAVO-TOP IN ISTANBUL
Op 28 juni eerstkomende, komt de Amerikaanse president George W. Bush, samen met de andere leiders van de NAVO-landen, naar een ultrabelangrijke Navo-top in Istanbul. Naar verluid liggen er plannen op tafel om de rol van de NATO in de wereldpolitiek om te gooien. In plaats van haar louter verdedigende rol in de Koude Oorlog, zou de NATO nu actief moeten meewerken aan de militaire controle over olierijke regio’s zoals de Caucasus en het Midden-Oosten. We spraken hierover met Yildiz Onen, betrokken in de organisatie van een hele reeks protestacties, die zullen uitmonden in een massabetoging op zaterdag 26 juni in Istanbul.
Wat staat op de agenda van de top?
“Wij denken dat de VS de NAVO wil gebruiken om meer internationale steun te verzekeren voor de bezetting in Irak en voor hun controle van de gehele regio. Ze kijken dan vooral naar landen als Frankrijk, Duitsland en België. Een NAVO-bezetting zou voor veel landen ook al veel acceptabeler zijn dan de huidige Amerikaanse bezetting van Irak. Wat wij voornamelijk vrezen is dat de top zal gebruikt worden als een excuus om Turkse soldaten naar Irak te sturen. De Turkse regering is heel willig om daar troepen heen te sturen omdat ze argwanend staan tegenover het streven naar autonomie van de Iraakse Koerden.”
Denkt u dat de NATO-landen akkoord zouden gaan met Turkse troepen in Irak?
“Vorig jaar in oktober keurde het Turkse parlement het zenden van troepen naar Irak al goed. Maar omwille van de Koerdische oppositie in Irak tegen de komst van deze troepen, is dit besluit nooit uitgevoerd geweest. Toch is dit geen uitgemaakte zaak. Ik denk niet dat NATO of de VS nee zouden zeggen tegen Turkse troepen in Irak, als de Turkse regering hiervoor goede argumenten voor op tafel zou weten te leggen. Daarom mobiliseren we onder dit thema. De slogan van de ‘Globale Coalitie van Vrede en Gerechtigheid’ luidt ‘Stop De Bezetting’.”
U bent de coördinator van de ‘Globale Coalitie van Vrede en Gerechtigheid’. Wie verenigt deze coalitie?
“In de aanloop naar de oorlog tegen Irak verenigde alle protest zich onder één grote koepel, onder de naam ‘Neen aan de Oorlog in Irak’. Deze koepel is nu gesplitst in enerzijds een coalitie van kleinere linkse verenigingen, en anderzijds onze ‘Globale Coalitie van Vrede en Gerechtigheid’. Wij verenigen individuen in plaats van verenigingen. Dit is praktischer omdat die mensen dan niet steeds de goedkeuring moeten vragen van hun vereniging, wat ons veel tijd kost. Zo is de voorzitter van de belangrijke vakbond KESK lid van onze coalitie. We doen extra ons best om ook islamieten en Koerden erbij te betrekken. Vrede is geen zaak van de socialisten alleen. De Koerden zouden massaal kunnen mobiliseren, maar ze doen dit niet, omdat ze Bush niet voor het hoofd willen stoten. Ze geloven dat de VS in Irak immers de Koerdische rechten beschermt. Ze zouden daar echter beter mee opletten. De VS is geen partner op wie je kan vertrouwen.”
Bent u al bezig met de voorbereiding van de manifestatie?
“We zijn er zo vroeg mogelijk mee gestart, maar wegens de lokale verkiezingen op 28 maart staan de activiteiten voorlopig op een laag pitje. Nu verdelen we enkel leaflets, organiseren we panels, en zo meer. Later zal de campagne op nationaal vlak gevoerd worden. Er zullen demonstraties, persconferenties, concerten, festivals, … georganiseerd worden over heel Turkije: zowel in Izmir, Ankara, Antalya, … als in kleinere steden. In Istanbul zullen vanaf 18 juni grotere bijeenkomsten plaatsvinden. Tijdens die week willen we tonen dat we Bush hier niet willen. Dit alles zal uitmonden in de massabetoging op zaterdag 26 juni.”
Maakt de politie het jullie moeilijk om te betogen?
“Het is veel beter dan vroeger. De betoging op 26 juni zal officieel nog illegaal zijn, want als we het aanvragen, moeten we betogen ergens in een godvergeten gat in Istanbul. En eens je met duizenden mensen bent, kunnen ze je toch niet meer tegenhouden. Maar voor de rest gaat alles gemakkelijker. De wettelijke verplichtingen worden eenvoudiger. Het organiseren van persconferenties moeten we bv. niet meer aangeven bij de politie. En bij het protest tegen de bezetting van Irak, hebben we zeker geen problemen, omdat zelfs Turks rechts zich hiertegen verzet..”
Hoe kunnen de organisaties in Europa een steentje bijdragen tot het protest?
“We zouden graag delegaties uit Europa ontvangen gedurende de periode van 18 tot 29 juni, en speciaal voor 26 juni. Vanuit het Europees Sociaal Forum is echter nog niets beslist. Er waren voortdurend discussies onder de Engelsen. We hopen dat dit tijdens de bijeenkomst van het ESF in Istanbul in april, alsnog kan uitgeklaard worden.”
Vandaag brachten we ook een bezoek aan de faculteit ‘internationale relaties’ van de ***** universiteit. Met de verantwoordelijken van de afdelingen praatten we over de relaties tussen Turkije en Europa. ’s Avonds hadden we nog een gesprek met de nog maar pas geopende afdeling van Amnesty International in Turkije. Zij vertelden ons over de moeilijkheden om het kantoor te openen en de werking in Turkije.
Vrijdag landen we in Diyarbakir.
dag 3.
TURKSE ACADEMICI VERTOLKEN KEMALISTISCH GEDACHTENGOED
Bezoek aan ***** Universiteit, donderdag 18 maart 2004.
Gesprekken met de academici KL en Prof. LE.
Toelichting: mensen die we ontmoet hebben bij Amnesty International Turkije en die uit persoonlijke naam spreken, benadrukten dat werken op de universiteit meestal zoveel betekent als deel uitmaken van het politieke systeem.
Uit de informele babbel na het interview, bleek dat beide personen uit militaire middens komen. De inhoud van onderstaande samenvatting moet dus ook in dit perspectief geplaatst worden.
Over de rol van het leger in het Turkije van nu.
Tijdens de gesprekken werd voortdurend de nadruk gelegd op de historische rol van het leger. Het leger wordt nog steeds beschouwd als hoeder van de kemalistische ideologie: de unitaire en ondeelbare staat. De grootste bedreigingen doorheen de hele geschiedenis van de moderne Turkse staat zijn het Koerdisch separatisme en het islamisme. Deze onderwerpen liggen zo gevoelig omdat het land nog altijd lijdt onder de inkrimping van het grote Ottomaanse Rijk tot de rompenstaat Turkije. Verder verlies van territorium is daarom onaanvaardbaar. Het islamisme zou de seculiere verworvenheden teniet doen.
Een sterke rol van het leger wordt omwille van die redenen beargumenteerd.
De sterke rol van de nationale veiligheidsraad (MGK, een militair en civiel adviesorgaan die de regering controleert) wordt als legitiem en democratisch beschouwd, waarbij de vergelijking wordt gemaakt met de National Security Council in de VS. De stem van de nationale veiligheidsraad in het directoraat van het hoger onderwijs (YÖK) is vanzelfsprekend, gezien het bestaan van de militaire academies. Over de noodzakelijke rol van de MGK in het RTÜK (directoraat voor uitzendingen van radio en TV) kregen we geen duidelijk antwoord. Deze kwesties blijven voor Europa echter wel een serieuze struikelsteen (red.)
Een vergelijking met Europa gaat niet op omdat Turkije grenst aan gevaarlijke landen als Iran, Irak en Syrië. De nieuwe dreigingen van het internationaal terrorisme maken het plaatje volledig.
Uit een recente enquête die onderzoek doet naar de geloofwaardigheid van de instituties blijkt dat het Turkse publiek het leger als meest geloofwaardig inschat (80%), terwijl de politieke partijen de laagste score krijgen. Er kan dan ook besloten worden dat de sterke rol van het leger overeenkomt met de democratische wil van het Turkse volk.
Over de rol van de media in Europa.
Tien jaar observatie van de Europese media leert dat Turkije meestal negatief en karikaturaal afgeschilderd wordt. Zo worden de schendingen van de mensenrechten onevenredig in beeld gebracht.
Over de Koerdische problematiek in de jaren 80 en 90: vermeende ontheemding?
Cijfers van 3000-4000 ontruimde en afgebrande dorpen moeten sterk gerelativeerd worden. Het gaat om zeer kleine gehuchten van meestal niet meer dan 10 gezinnen die in erbarmelijke omstandigheden leefden en bedreigd werden door de PKK. Dit gebeurde ook om de PKK van haar logistieke ondersteuning af te snijden. Vele klachten bij het Europese Hof van Justitie zijn dan ook vals en gebeuren omwille van politieke strategieën en financiële redenen. Toegegeven, de Turkse staat heeft ook fouten gemaakt.
Vandaag zijn we aangekomen in Diyarbakir en vanaf morgen zullen we de Koerdische visie op deze vragen horen. We zullen praten met Ihd (Turkse Mensenrechtenorganisatie), Dehap, studenten, televisie en diverse andere organisaties. Sinds onze aankomst hebben we ook reeds contact gelegd met diverse andere Europese delegaties, onder andere uit Frankrijk en Nederland.
 Website: http://www.vrede.be
|
| aanvullingen | | |
